Onze stelling tijdens de thema-avond ‘Gezondheid bij vleeskuikens in Handel’ luidde als volgt: De werking van probiotica en prebiotica bij vleeskuikens wisselt sterk. Zowel enkele bezoekers die ooit probiotica hebben ingezet, als AgroNovo, waren het eens met deze stelling. Er zijn namelijk bepaalde voorwaarden waar goed werkende probiotica en prebiotica aan moeten voldoen. Daarnaast moet de pluimveehouder weten wat het effect is van probiotica, dus wat hij kan verwachten in de stal.
Fuller (1992):“Een probioticum is een levend microbiologisch voedings-supplement, dat de gezondheid van de gastheer mogelijk bevordert, door het microbiële evenwicht in de darm te verbeteren.”
Het beschermende vermogen van gunstige bacteriën (probiotica), ook wel bekend als competitieve exclusie (CE), werd als eerst beschreven door Nurmi en Rantala in de jaren 70. Zij hebben aangetoond dat het voeren de darminhoud van gezonde volwassen kippen aan jonge kuikens een Salmonella infectie kan voorkomen. Dit CE-principe is gebaseerd op toedienen van gunstige bacteriën aan de gastheer die dezelfde plaats bezetten als ziekteverwekkende bacteriën. Hierdoor nemen de pathogenen zoals Salmonella af in aantal of verdwijnen door gebrek aan voedingsstoffen.
Naast het uitsluiten van pathogenen, produceren probiotische bacteriën antimicrobiële substanties zoals organische zuren en creëren een ongunstige leefomgeving voor pathogenen. Tegenwoordig zijn er ook nieuwe wetenschappelijke inzichten over het effect van probiotica op de immuniteit. Een groot deel (70%) van het immuunsysteem wordt geassocieerd met de microflora in het maagdarmkanaal. Het is duidelijk geworden dat de connectie tussen het immuunsysteem en de darmflora een belangrijke rol speelt bij het regulieren van ontstekingsreacties in darm.
Gibson & Roberfroid (1995): “Prebiotica zijn niet verteerbare voedingsingrediënten, die selectief de groei en/of de activiteit van een of meerdere soorten bacteriën stimuleren en daardoor de gezondheid van de gastheer bevorderen.”
Een voorbeeld van prebiotica zijn fructo-oligosacchariden (FOS). Deze plantaardige koolhydraten dienen als voedingsbron voor gunstige bacteriën in de darm zoals bifidobacteriën en lactobacillen. Gunstige bacteriën produceren enzymen die nodig zijn om de verbindingen in de koolhydraatketens te splitsen en kunnen daarom deze prebiotica verteren. Bij de gastheer en bij andere bacteriën ontbreken deze enzymen en daarom kunnen ze de fructo-oligosacchariden moleculen niet gebruiken.
Het tegelijk toedienen van probiotica en prebiotica heeft een synergetisch effect. Dat wil zeggen dat het effect van de combinatie groter is dan het afzonderlijk inzetten van probiotica of prebiotica. De combinatie van probiotica en prebiotica wordt daarom ook wel synbiotica genoemd.
Het tegelijk toedienen van probiotica en prebiotica heeft een synergetisch effect. Dat wil zeggen dat het effect van de combinatie groter is dan het afzonderlijk inzetten van probiotica of prebiotica. De combinatie van probiotica en prebiotica wordt daarom ook wel synbiotica genoemd.
Allereerst kunt u controleren of een probioticum geregistreerd is voor pluimvee door het op te zoeken in het EU feed additives register van het EFSA. Hierin staan alle toevoegingsmiddelen die wetenschappelijk hebben aangetoond dat ze veilig zijn voor mens, dier en milieu. Probiotica wordt vermeld in categorie 4b: darmflora stabilisatoren. Omdat het levende micro-organismen betreft is het belangrijk dat het product veilig is bevonden.
Voor een goede kolonisering van de probiotische stam in de darm, heb je stammen nodig die pluimvee specifiek zijn. Dus een bacterie die uit de darm van de kip is geïsoleerd en gekweekt. Deze kan zich beter hechten aan de darmwand waardoor ze makkelijk kunnen vermenigvuldigen en minder snel verdwijnen. Bijna alle producten in het register bevatten maar een bacteriestam. Als dit al een pluimvee specifieke stam is, dan wordt er ook maar een bepaald gedeelte van het maag-darmkanaal gekoloniseerd door de bacterie. Daarom is het belangrijk dat het probioticum meerdere stammen bevat die kunnen koloniseren in verschillende delen van de darm.
De combinatie van probiotica en prebiotica zorgt voor een synergetisch effect. Daarom is het belangrijk dat een product, naast probiotica, ook prebiotica bevat. Producten met probiotica en prebiotica noemt men synbiotica.
Naast de voorwaarden waar goed werkende probiotica aan moet voldoen, moet u weten wat het effect is van probiotica, dus wat kunt u verwachten in de stal. Er bestaan 3 niveaus waar probiotica effect op hebben:
