Pluimvee is gevoelig voor vele infecties en ziektes die worden veroorzaakt door verschillende micro-organismen zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De kwetsbaarheid voor deze infecties is met name hoog in de intensieve veehouderijsystemen. Zonder hun effectieve immuunsysteem zouden kuikens en kippen het moeilijk krijgen in zo’n vijandige omgeving. Recent bewijs toont aan dat het ondersteunen van darmgezondheid bij pluimvee, met een product met probiotica en prebiotica, de immuunrespons van het dier kan verbeteren.
Het immuunsysteem van vogelsoorten is uniek omdat ze geen lymfeklieren bezitten, maar in plaats daarvan hebben ze een lymfoïde weefsel in het maagdarmkanaal. Dit Gut Associated Lymphoid Tissue (GALT) bevat ongeveer 70% van het immuunsysteem van de kip. Dat betekent dat naast de spijsvertering, het maagdarmkanaal ook wordt beschouwd als het belangrijkste immuunorgaan van de kip.
Onder natuurlijke omstandigheden komen kuikens uit in de nabijheid van de moederkip, waardoor ze kunnen eten en drinken zodra ze zijn uitgebroed. Daarnaast zorgt de microflora in de uitwerpselen van de gezonde moederkip voor de kolonisatie van het maagdarmkanaal van de jonge kuikens. Vroegtijdig voeren en koloniseren van het maagdarmkanaal hebben een zeer positief effect op de prestaties en de rijping van het immuunsysteem.
De commerciële pluimveehouderij maakt het voor pas uitgekomen kuikens niet mogelijk om in contact te komen met de moederkip. Dit vertraagd van de ontwikkeling van de darmflora en het immuunsysteem tot 3 weken of meer. Het ontbreken van de ontwikkeling van de darmflora biedt de mogelijkheid voor pathogenen om te koloniseren, waardoor de kuikens vatbaarder zijn voor infecties en ziekten. Tegenwoordig bieden nieuwe systemen wel de mogelijkheid om de kuikens direct na uitkomst te voorzien van voer en water.
Gunstige melkzuurbacteriën ondersteunen het immuunsysteem van de kip op verschillende manieren. Ze spelen een belangrijke rol bij de totstandkoming van de darmflora en stimuleren een snelle ontwikkeling van het immuunsysteem. Dit helpt de kip beter te reageren op vaccins en ook zichzelf te verdedigen tegen infecties. Probiotica kunnen dus een belangrijke rol spelen bij de preventie van ziekten en infecties.
Commensale bacteriën en probiotica worden altijd waargenomen door immuuncellen. Daarbij controleren antigeen-presenterende cellen, zoals macrofagen, dendritische cellen en B-cellen, deze gunstige bacteriën en wekken specifieke lokale immuun modulatie op. Dit doen ze met de activatie van B-cellen om secretoire IgA te produceren. Probiotica helpen de immuuncellen van de gastheer om schadelijke ziekteverwekkers beter te herkennen en te elimineren. Door deze verbeterde tolerantie wordt er minder energie besteed aan ontstekingsreacties, waardoor er meer energie overblijft voor de groei.
Diepgaand onderzoek naar het effect van probiotica op vaccin respons is voornamelijk uitgevoerd bij de mens. Zo werd een grote toename waargenomen van vaccin-specifieke IgA en IgG-antilichamen bij mensen die naast een Salmonella en cholera vaccin ook Lactobacillus- en Bifidobacterium-gebaseerde probiotica kregen toegediend (Papineau et al., 2008 , Maidens et al., 2012). Op soortgelijke wijze, maar in mindere mate, is er onderzoek gedaan bij pluimvee. Bijvoorbeeld Methner et al. (2000) concludeerden dat toediening van een levend Salmonella vaccin, vóór of tegelijk met een probioticum, de beste bescherming bood tegen een Salmonella infectie. Dit als gevolg van de ontwikkeling van een sterkere immuunrespons.
Het werkingsmechanisme van probiotica is nog niet helemaal duidelijk als het gaat om het vergroten van de effectiviteit van vaccins. Mogelijk is het te wijten aan het feit dat probiotica fungeert als activator van de immuunrespons en als facilitator van de ontwikkeling van het lymfoïde weefsel in het maagdarmkanaal. Bovendien kan de samenstelling en de diversiteit van de darmflora ook de effectiviteit van vaccins beïnvloeden (Valdez et al., 2014). Daarnaast is het effect van probiotica op vaccinrespons afhankelijk van de gebruikte probiotische stammen (Maidens et al., 2012).
